Wodospad w Uhercach Mineralnych

Strona główna

Informator turystyczny

Szlaki

Przewodnik

Facebook

Aktualności

Bibliografia

Miejscowości widmo

Ścieżki przyrodnicze

Ścieżki dydaktyczne

Rezerwaty

Karpaty słowackie

Historia

Beskid Niski

Zaloguj

Licznik odwiedzin

	Dziś	643
	Wczoraj	756
	Razem	3331627

Wodospad w Uhercach Mineralnych

Wpisany przez Lucyna Beata Pściuk

Wędrując po Bieszczadach bardzo często można napotkać miejsca nie do końca turystycznie odkryte, aczkolwiek bardzo ciekawe. Jedno z nich znajduje się tuż obok "wielkiej obwodnicy" na rzece Olszance, jednym z dwóch prawobrzeżnych bieszczadzkich dopływów Sanu. Mowa o pomniku przyrody nieożywionej "Wodospad w Uherach Mineralnych". Jest to "bardzo interesujący przykład formy rzeźby uformowanej w wyniku erozyjnej działalności wód płynących". To naukowe sformułowanie i pozostałe wiadomości zaczerpnięte zostały z operatu - czyli planu ochrony pomnika. Wodospad na Olszance uchodzi za najszerszy w całym regionie. Ten naturalny stopień wodny zmierzony po wychodniach skalnych, od jednego brzegu do drugiego, liczy 38 metrów. Jego wysokość na warunki bieszczadzkie jest dość imponująca, gdyż zmierzona od lustra wody wynosi w granicach 2,5-3m. Bardzo ciekawy jest tak zwany kocioł eworsyjny, czyli głębia znajdująca się u podnóża wodospadu.

Fot. Ewa Dudzińska

Ma ona około 2 metry. Oczywiście dane te są uśrednione, gdyż wielkość wodospadu jest uzależniona od stanu wody. Niegdyś był znacznie większy, został częściowo zniszczony w czasie - dosłownie - gigantycznej powodzi w 1980 r. Wtedy to w sumie mała rzeczka Olszanica zwana też Olszanką gwałtownie zalała całą swoją dolinę. Nurt był tak silny, iż niszczył wszystko po drodze. Poniżej wodospadu znajduje się obryw skalny - odsłonięcie fliszu karpackiego. Tu można zobaczyć jak zbudowane są Bieszczady. Ta część łuku Karpat ma budowę fliszową, czyli mamy do czynienia z naprzemianległymi skałami osadowymi. W zdecydowanej większości są to piaskowce i łupki, towarzyszą im mułowce, iłowce, zlepieńce, margle i rogowce. Wodospad tworzą twarde piaskowce krośnieńskie serii śląskiej.

Fot. Maciek Swakoń

Po przeciwnej stronie skarpy znajduje się swoista plaża wykorzystywana przez miejscowe dzieciaki, czyli łacha żwirowo-piaskowa. Osadza się w tym miejscu materiał niesiony przez rzekę. Takie koryto jest charakterystyczne dla górskich rzek o zmiennym przypływie, Olszanka to typowy potok fliszowy. Tak o potoku fliszowym piszą Aneta Brylak, Krzysztof Kukuła w godnej polecenia publikacji "Fauna wodna potoków karpackich cenne gatunki i zespoły": "Wypływające z źródeł wody tworzą potok. Grupą cieków wodnych stanowiących zdecydowaną większość w Karpatach są potoki i małe rzeki wyżynne z podłożem krzemianowym. Najliczniej reprezentowanym typem jest tu potok fliszowy. Nazwa pochodzi od skał budujących zlewnię. Flisz karpacki powstał w naprzemianlegle ułożonych warstw zlepieńców, piaskowców, mułowców i iłowców. Potokami nazywane są górskie lub wyżynne cieki wodne o wąskim korycie i wartkim nurcie. Ich cechą są wysokie spadki koryta, w górnym biegu przekraczające często 30 promili. Wzdłuż biegu potoku dość regularnie rozmieszczone są odcinki z szybkim prądem wody (bystrza) na przemian z odcinkami o wolniejszym prądzie (plosa). "

Fot. Ewa Dudzińska-Szybowska

Najłatwiej do wodospadu dojść trasą ekomuzeum "W krainie bobrów", wytyczonym na terenie Kotliny Uherczańskiej. Szlak jest bardzo dobrze oznakowany, więc bez problemu dotrzemy do pomnika przyrody, który jest ukryty w krzakach. Na szlak warto wejść w okolicy kościoła w Uhercach Mineralnych. Przy okazji można zobaczyć wiele interesujących atrakcji przyrodniczych. Dolina Olszanki słynie z tego, że tu przebiega granica pomiędzy dwoma watahami wilczymi, a w pobliżu wodospadu można spotkać młodego niedźwiedzia brunatnego. Najczęściej w czasie spaceru z psem (to moje rodzinne strony) spotykam sarny, lisy, bardzo dużo ptaków, gady i płazy, a jak mam szczęście to i ślady bytowania wydry.

Fot. Ewelina Lewald Okolice rezerwatu

Olszanka jest typową rzeką górską, prawobrzeżnym dopływem Sanu przepływającą przez część Gór Sanocko-Turczańskch. Wypływa z pasma Chwaniowa, źródła ma na pd-zach. zboczach Truszowskiego i Brańcowej. Jak to bywa u nas wśród nazw panuje straszny bałagan. Na części map rzeczka nosi nazwę Olszanica. To po pierwsze, a po drugie w początkowym swoim biegu nazywa się Potoczek, potem Wańkówką, następnie Olszanką, a po połączeniu się ze Starym Potokiem w Olszanicy przybiera nazwę Olszanicy. Ma ona około 20 km, w tym Potoczek-Wańkówka-Olszanka liczy sobie 15 km, a Stary Potok 12 km. Jej dopływami są w większości bezimienne potoczki oraz znane z nazwy Ropienka, a Starego Potoku Serednica.

Fot. Ewa Dudzińska-Szybowska

Olszanka jest zaliczana według wędkarzy do krainy pstrąga. Woda jest stosunkowo czysta, przeważnie jest w od pierwszej do trzeciej klasy czystości. Woda bywa zimna, dobrze natleniona, nurt jest wartki, rzeka charakteryzuje się dużym spadkiem od 0 do 12 %. Dno jest kamieniste i żwirowe, można spotka liczne berda.

W Olszance i jej dopływach występuje wiele gatunków ryb, są na pewno pstrągi potokowe, głowacze pręgopłetwe, strzeble potokowe, klenie, ukleje, minogi strumieniowe. Nawet mi przypadkiem zdarzyło się wyciągnąć ręką z rzeki brzanę. Chciałam wyciągnąć duży kamień, sięgnęłam i zamiast skały miałam w ręku rybę. Tak przeraziłam się, że mój wrzask słychać było w całej okolicy. Czasami podchodzą nawet lipienie. Swego czasu, ale przy ujściu Olszanki do Sanu można było spotkać głowacice. Olszanaka i jej dopływy słyną z tego, że tu można spotkać raka szlachetnego.

Fot. Jernej Prosienecky Lipień pospolity(Thymallus thymallus)

Wodospad na Olszance jest jedną z najciekawszych geoatrakcji Parku Krajobrazowego Gór Słonnych, który miał być otuliną planowanego Turnickiego Parku Narodowego. Większość z ciekawostek geologicznych ma status stanowiska dokumentacyjnego lub pomników przyrody nieożywionej. Są one przeważnie zaliczane do tzw. dziedzictwa geologicznego. To pojecie dopiero zdobywa popularność i nie ma jednoznacznej definicji. Wg prof. Romualda Olaczka dziedzictwem geologicznym "są obiekty geologiczne i krajobrazy mające znaczenie poznawcze i dokumentacyjne, obrazujące etapy ewolucji Ziemi i organizmów lub będące przykładami czynnych procesów geologicznych, ważne dla nauki i edukacji." Na terenie wzmiankowanego parku krajobrazowego są dwa stanowiska dokumentacyjne utworzone decyzją Wojewody Podkarpackiego: "Skarpa w Międzybrodziu" i "Bandrów - flisz karpacki" oraz kilka pomników przyrody nieożywionej np. Orli Kamień koło Sanoka. Z pięknych wychodni skalnych słynie rezerwat "Polanki".

Fot. Mariusz Strusiewicz Rak szlachetny

Rak szlachetny

Olszanka w swoim końcowym biegu leży na terenie sieci Natura 2000 "Dorzecze Górnego Sanu". Tak o niej piszą w godnym polecenia folderze wydanym przez Gminę Zagórz "Multimedialny atlas osobliwości przyrodniczych Dorzecza Górnego Sanu": "W odniesieniu do do tytułowej przestrzeni, tj. dorzecza górnego Sanu fundamentem prawnym działań ochronnych jest Natura 2000. Nazwa ta odnosi się od programu sieci obszarów objętych ochroną przyrody na terytorium Unii Europejskiej. Zasadniczym celem programu jest zachowanie określonych typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków, które uważane są za cenne i zagrożone w skali europejskiej. Bez wątpienia taką właśnie przestrzenią jest specjalny obszar ochrony siedlisk pn. "Dorzecze Górnego Sanu" (kod obszaru PLH 180021) wyznaczony w ramach "Natury 2000". Ten blisko 1600 hektarowy obszar [...] rzeki San i Osława oraz potok Tarnawka (Kalniczka), jest miejscem bytowania wielu cennych z przyrodniczego punktu widzenia gatunków. Występuje tu m.in. ponad 30 gatunków ryb, w tym aż dziewięć objętych ochroną gatunkową. Są to:minóg strumieniowy, kiełb Kesslera, kiełb białopłetwy, piekielnica, różanka, głowacz białopłetwy, głowacz pręgopłetwy, koza, strzebla potokowa oraz śliz. Zlewnia Sanu poniżej zapory w Myczkowcach objęta jest krajowym programem restytucji ryb wędrownych: łososia atlantyckiego, troci wędrownej oraz certy. Ze względu na swoje walory środowiskowe San uznany jest za najważniejsze miejsce tarliskowe anadromicznych ryb wędrownych w tej części dorzecza Wisły. [...] W górnej części Sanu od zapory w Myczkowcach do ujścia Osławy dominują: lipień,pstrąg potokowy i głowacica. Ponad to występują ryby karpiowate takie jak: kleń,jelec, brzana, świnka, brzanka, boleń, ukleja, kiełb, strzebla potokowa, leszcz. W wodach Sanu bytują także głowacze i okonie."

Fot. Własność Paulina Kielar

Opracowanie Lucyna Beata Pściuk przewodnik górski, pilot wycieczek 502 320 069

Polecam nasze usługi przewodnickie - cena od 250 zł netto, od 350 brutto faktura VAT. Programy wycieczki przygotowuję indywidualnie dla każdej grupy dostosowując je do możliwości finansowych i zainteresowań grupy. Proszę o kontakt telefoniczny 502 320 069 Bieszczady i okolice oferują dla grup zorganizowanych multum atrakcji, wśród nich są: wycieczki górskie, wycieczki po ścieżkach dydaktycznych, spacery po górskich dolinach, miejscach cennych przyrodniczo, wycieczki rowerowe, spływy kajakowe i na pontonach, jazda konna pod okiem instruktora, bryczki, wozy traperskie, prelekcje, pokazy filmów przyrodniczych, diaporam, warsztaty przyrodnicze, warsztaty kulturowe, warsztaty fotografii przyrodniczej, pokazy ptaków drapieżnych, wizyty w wielu ciekawych miejscach np. hangary na szybowisku w Bezmiechowej, bacówkach z serami Bacówka Nikosa 661 461 306, zwiedzanie muzeów, galerii, cerkwi i dawnych cerkwi, ruin, "zaliczanie" punktów widokowych, nawiedzanie sanktuariów, izby pamięci prymasa Wyszyńskiego, spacer po udostępnionych turystycznie rezerwatach, rejsy statkiem po Jeziorze Solińskim, żaglowanie po Jeziorze Solińskim spotkania z naukowcami, ludźmi kultury, artystami itd. np. przy ognisku, zakup ziół i przypraw u Adama (Numer telefonu do Adama 723 652 669, towar można zamówić drogą pocztową.) itp. Koszt obiadu to w przypadku grup młodzieżowych jest od 15 zł do 25 zł. W tym roku mamy bardzo rozwiniętą ofertę edukacyjną na którą składają się warsztaty i prelekcje: kulturowe, przyrodnicze, związane ze starymi rzemiosłami, fotografii przyrodniczej itd. Cena od 800 zł/grupa warsztaty przyrodniczo-fotograficzne, od 12 zł/os warsztaty pieczenia chleba i proziaków, robienia masła i smażenie konfitur.

Fot. Dawid Cichosz

Więcej o atrakcjach gminy Olszanica można przeczytać w prezentacjach:

Olszanica i okolice

http://www.grupabieszczady.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=278&Itemid=344

Jezioro Myczkowieckie i okolica

http://www.grupabieszczady.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=279&Itemid=345

stronie facebookowej https://www.facebook.com/bieszczadyprzewodnik/

Fot. Piotr Kozicki Dawna cerkiew w Olszanicy, obecnie kościół

Bacówka, a zarazem pensjonat (gospodarstwo agroturystyczne) Nikosa to już marka. Sery Nikosa są znane w kraju, chętnie kupowane, pensjonat dopiero zdobywa sobie uznanie. Koszt pobytu w ładnych,dwuosobowych pokojach z bardzo smacznym, opartym na domowych produktach wyżywieniem wynosi 100 zł. Gospodarstwo agroturystyczne "Czar PGR-u" w Wańkowej

https://www.facebook.com/seryugreka Na uwagę zasługuje także to schronisko Schronisko "Zielony Cień" w Rudence https://www.facebook.com/zielonycien/timeline ceny bardzo konkurencyjne, nocleg od 25 zł, jedzonko naprawdę dobre. No i tu organizowane są warsztaty pieczenia chleba, w stojącym obok domku jest świetna kuchnia z piecem do pieczenia chleba. Polecam ośrodek "Caritas" w Myczkowcach, jest tu wiele atrakcji, m.in. ogród biblijny i ogród ekumeniczny. No i Ośrodek jeździecki "Eden" przy OWR Caritas w Myczkwcach https://www.facebook.com/stajniaeden/timeline

Wszystkim wędkarzom i miłośnikom przyrody polecam "Biały domek" tu na pewno ie będziecie się nudzić. "Biały Domek" Zwierzyń Wędkarstwo Zakwaterowanie https://www.facebook.com/Bia%C5%82y-Domek-771903806153090/

Fot. Michał Neroj Słynne nikosowe sery z bacówki w Wańkowej